liefde

De post-individualistische gemeenschap (50)

Tweede cliffhanger: Kan Liefde een persoon worden?

Dit wordt misschien wel de meest cruciale blog uit mijn serie. Laat ik eerst uitleggen wat ik met de vraag bedoel. Zoals we zagen brengt de individualistische keuze om de naaste lief te hebben ons op een punt waar we niet meer (helemaal alleen) zelf verantwoordelijk zijn voor de zin van ons bestaan en voor onze eigen keuzes. In de naastenliefde ontstaat er Liefde die naast mij en mijn naaste een soort derde entiteit is, een vorm en inhoud die niet alleen door mij of alleen door mijn naaste kan worden bepaald. Liefde is een soort joint venture, een gemeenschappelijk ondernemen geworden. Er is iets ontstaan door mijn geven en zijn ontvangen en we noemden dat Liefde. Mijn vraag is echter of die Liefde ook een eigen persoonlijkheid met eigen keuzes en karakter kan worden. Kan Liefde bestaan zonder en buiten mij? Kan Liefde een persoon en identiteit zijn die ook verder gaat en kiest als ik stop met liefhebben? Misschien moet ik het nog scherper vragen: Kan Liefde hebben bestaan en naar mij hebben gevraagd en mij hebben geleerd lief te hebben voordat ik sowieso koos voor de naastenliefde? Wie of wat heeft mij ertoe aangezet om een individualistische keuze voor naastenliefde te maken? read more

De post-individualistische gemeenschap (47)

Bevrijding van mijn keuze?????

Ik schreef in blog 46: “En dat maakt de ontmoeting met de naaste nu zo uitermate interessant. Daar gebeurt iets dat ons zowel aanspreekt op onze individualistische keuzes als ons van die keuzes zelf bevrijdt. En deze dubbele werking maakt dat we ons verzetten totdat we de keuze maken ons er aan over te geven en dan zullen zien dat het ten diepste niet onze keuze was. Het was immers de naaste die ons tot Godskennis bracht.” Maar hoe kun je nu door je eigen individualistische keuze van die keuze worden bevrijd? read more

De post-individualistische gemeenschap (42)

Van kerk naar gemeenschap: De valkuilen

Deze blog is voor mensen die heel erg hopen dat er na de teloorgang van de kerkinstituten toch nog een kerk zal zijn zoals die waar zij zich min of meer in thuis voelden. Natuurlijk had iedere deelnemer wel punten in dat instituut die niet prettig of gewenst waren. Maar je nam die punten voor lief omdat de rest van het instituut voldoende bood om je thuis bij te voelen. Deze mensen zien doorgaans met lede ogen aan dat het instituut leegloopt en raken wellicht vertwijfeld. Daar kan ik best in meevoelen, maar verwijt dat niet aan mijn medemens die het instituut verlaat om het in te ruilen voor een ander instituut of zich helemaal niet meer bij een instituut aan te sluiten. En daar ligt al een eerste waarschuwing. Verwijt het de ander niet. Als je in die valkuil stapt kom je nooit verder. Jij niet en die ander niet. Het is individualistisch gesproken niet mogelijk om de verantwoordelijkheid om jouw instituut in stand te houden bij een ander te leggen. Niet mogelijk. Dat is namelijk de kern, de reden, de motivatie van de overgang van collectivisme naar individualisme. read more

De post-individualistisch kerk (41)

Van kerk naar gemeenschap: De stap

We moeten omwille van de individualist een stap zetten. We moeten namelijk het woord “kerk” laten vallen. En met dat woord bedoel ik het woord dat een instituut aanduidt. Een gangbare definitie van een kerk is: Een georganiseerde groep die bepaalde religieuze, m.n. christelijke, standpunten aanhangt. Let op dat het een georganiseerde groep met bepaalde standpunten is. Die twee kwaliteiten passen in combinatie niet bij het individualisme. Het zich aansluiten bij een collectief met normerende geloofsstellingen staat op zijn zachtst gezegd op gespannen voet met de individualist. Individualisme kent geen collectieve gezaghebbende normatieve instantie boven zich. De individualist kan zeker gezag aanvaarden, maar niet omdat een collectief dat zegt of oplegt. Een individualist kan leren van de leerstellingen van een collectief maar de leerstellingen niet aanvaarden om het enkele feit dat het collectief het zegt. Daarom moeten we afscheid nemen van de woordcombinatie “post-individualistisch” en “kerk”. En dat moeten we enkel vanwege het feit, dat het woord kerk per definitie normatieve leerstellingen in zich bergt. Nogmaals, dan gaat het om de kerk als collectief, als georganiseerde groep. Het gaat dus niet om een kerkgebouw en ook niet om wat ik eerder KERK noemde, namelijk dat wat van de Heer is. Nee, het gaat nu enkel en alleen om de georganiseerde, leerstellige, normerende, religieuze groep. Een dergelijke groep kan post-individualistisch niet bestaan tenzij door afschaffing van het individualisme zelf. En dat laatste zal naar mijn idee niet meer gaan. read more

De post-individualistische kerk (bij blog 38)

Eigen keuze

Hoewel er al vervolgblogs klaar staan om gepubliceerd te worden knaagt er iets aan me dat ik eerst een plek moet geven. Het gaat om de andere kant van blog 38. In blog 38 gaat het om de eigen individualistische keuze en het niet kijken naar anderen als het om jouw verantwoordelijkheid gaat. En ik sta daar achter. Maar er knaagt iets. Het lijkt namelijk net alsof ik in de hele serie uitga van de mondige, zelf kiezende en extraverte mens, die rijk aan keuzes is. Een beeld van de mens dat door veel mensen wel wordt gewenst, maar ook als niet reëel wordt gezien. Hoe vaak ervaren we niet dat we klem zitten en dus niet in staat om de eigen gewenste keuze te maken, laat staan uit te voeren. Nu zijn er geloofsidealisten die roepen dat als je maar echt gelooft het ook zeker zal gebeuren, maar met die roedel wil ik niet te snel meehuilen. Want ook die roepstem is een vrucht van individualisme, maar dan gehuld in een gewaad van bijbelteksten. Er is namelijk meer aan de hand dan het zwart-witte dat ons in het individualisme wordt gepresenteerd. Laat ik een voorbeeld geven. Disclaimer: Elke overeenkomst met bestaande personen berust op louter toeval (Voor de liefhebber: Heidelbergse catechismus antw. 27). read more

De post-individualistische kerk (22)

Waar zitten we nu?

We zitten bij een hele kleine, eenvoudige actie die de wereld veranderen gaat. De glimlach die jij uitzendt naar iemand. De hulp die jij biedt aan een ander. De aandacht die jij geeft aan een ander. Een seconde, een uur, een euro of wat dan ook. Het verbindt jou met een ander, een naaste. Het is liefde voor die ander, die die ander tot een geliefde maakt. Je hoeft hem niet van tevoren te kennen, hij hoeft je er niet naar te hebben gevraagd. Het kan een toevallige, autonome actie zijn die in de tijd lijkt te verdwijnen zodra jij de hoek om gaat en die persoon al niet meer ziet. Wat heb jij gedaan? Je hebt de wereld wezenlijk veranderd. En als je dat in kleine daden leert zien zul je steeds grotere daden aandurven, maar zullen de daden ook steeds ingewikkelder worden. Ik heb bijvoorbeeld moeten leren om de daklozen op het plein niet zomaar € 5,- voor wat eten te geven, maar met ze op te lopen naar de Albert Heijn, met hen te praten, naar hen te luisteren en lunch voor ze te kopen. read more

De post-individualistische kerk (17)

Door tijden en plaatsen heen.

Zonder naastenliefde geen zin, schreef ik aan het einde van mijn vorige blog. Dat kan nogal aanmatigend klinken. Alsof ik de bijbel van tevoren al gelijk geef. Maar dat is niet. Dat is niet zo moeilijk aan te tonen. Wat je in dit leven ook als zin definieert je hebt altijd een naaste nodig. Zelfs al zou jouw ultieme zinbeleving een bestaan op een (naast jou) onbewoond eiland zijn dan nog heb je de liefde van jouw naaste nodig, namelijk de liefde waarmee hij jou met rust laat. Pas als de naaste die jou met rust moet laten er ook echt niet is, dus als je echt alleen op de wereld bent, dan zou de naastenliefde als zingeving onzin zijn. Maar zolang er twee mensen op aarde zijn die weten van elkaars bestaan is de onderlinge liefde de zin van hun bestaan of zo je wil de draaggolf van hun zingeving. Maar eerlijk gezegd lijkt het me sterk dat als je helemaal alleen op de wereld bent je nog besef van enige zin kunt hebben. Je bent immers de laatste en na jou houd het voor de mensheid op. read more

De post-individualistische kerk (16)

Het Higgs Boson

Het is uiteraard duidelijk dat ik geen quantum-fysicus ben en geen enkel verstand heb van LHC’s, fields of bosons. Toch ga ik een klein stukje quantum-fysica gebruiken om je iets duidelijk te maken over de naastenliefde. Ik begin met gebruik te maken van een prachtig vergelijk dat ik las in een artikel dat ging over het Higgs Boson. De schrijver vroeg zich af of vissen weten dat ze in water zwemmen. Zij bewegen zich vrij in een ruimte, gaan omhoog en omlaag, naar links en rechts. Maar weten zij dat zij in water zwemmen? Zijn zij zich bewust van hun vloeibare omgeving? Eenmaal ondergedompeld in een enorme bak water (de oceaan bijvoorbeeld) “zie” je het water niet meer. Slechts met een flinke theoretisering kunnen vissen vermoeden dat ze in een substantie zitten. Hetzelfde, zo schreef een natuurkundige, is met het universum aan de hand. Wij “zien” de substantie niet waar we ons in bevinden en omringt en doordringt het ons totaal. Het is overal in en om ons. Wij “drijven” er als het ware in. Een soort veld (Higgs Field) dat bestaat uit deeltjes (Higgs Boson). read more

De post-individualistische kerk (15)

Wat heb je te verliezen?

Kijk, de kern van het verhaal is nu dat je niets te verliezen hebt. Als je de stap naar de ander niet zet blijf je in jouw bubbel en sterf je in jouw bubbel. Hoeveel entourage je ook optuigt. Als je alleen maar bezig bent met jouw eigen zelfpublikatie doe je niets anders dan langzaam sterven. Het is en blijft jouw eiland. Ik doe het omwille van de argumentatie even heel zwart-wit. Als jij jezelf wilt neerzetten en publiceren sterf je uit. Als jij de ander een beker water geeft omdat hij dorstig is leef je (verder). Gaan voor de likes en smileys om wat jij publiceert is hetzelfde als jezelf beetje bij beetje opblazen. De ballon kan heel groot worden, maar op een dag ploft hij en blijkt van binnen leeg omdat jouw zelf leeg is gebleven. Als je echter een beker koud water aan een dorstige geeft omdat hij dorst heeft geef je jezelf weg en zul je het leven vinden in de ander. read more

De post-individualistische kerk (13)

Aan het werk!

Een oplettende lezer zal op dit punt van de wandeling kunnen opmerken dat de 1-op-1 ontmoetingen tussen mij en mijn naaste op zich niets te maken hebben met geloof. Een gelovige zal in die ontmoetingen God of Jezus willen zien, maar dit type ontmoetingen vindt op grote schaal plaats tussen een oneindige variëteit van mensen. Dus waarom zou je dat “kerk” willen noemen? En op zich is dat waar. Sterker nog, je wordt in deze mening ondersteunt door Jezus zelf. Hij vertelt in Mattheüs 25 iets opmerkelijks. Het gaat daar over de vraag wie het Koninkrijk van God binnen mogen. We lezen daar (in de vertaling van de HSV) dat Jezus het volgende zegt: read more