Arme kant

De post-individualistische kerk (bij blog 38)

Eigen keuze

Hoewel er al vervolgblogs klaar staan om gepubliceerd te worden knaagt er iets aan me dat ik eerst een plek moet geven. Het gaat om de andere kant van blog 38. In blog 38 gaat het om de eigen individualistische keuze en het niet kijken naar anderen als het om jouw verantwoordelijkheid gaat. En ik sta daar achter. Maar er knaagt iets. Het lijkt namelijk net alsof ik in de hele serie uitga van de mondige, zelf kiezende en extraverte mens, die rijk aan keuzes is. Een beeld van de mens dat door veel mensen wel wordt gewenst, maar ook als niet reëel wordt gezien. Hoe vaak ervaren we niet dat we klem zitten en dus niet in staat om de eigen gewenste keuze te maken, laat staan uit te voeren. Nu zijn er geloofsidealisten die roepen dat als je maar echt gelooft het ook zeker zal gebeuren, maar met die roedel wil ik niet te snel meehuilen. Want ook die roepstem is een vrucht van individualisme, maar dan gehuld in een gewaad van bijbelteksten. Er is namelijk meer aan de hand dan het zwart-witte dat ons in het individualisme wordt gepresenteerd. Laat ik een voorbeeld geven. Disclaimer: Elke overeenkomst met bestaande personen berust op louter toeval (Voor de liefhebber: Heidelbergse catechismus antw. 27). read more

Mag ik jouw energierekening betalen?

De kern van het evangelie wordt door Jezus uitgedrukt in de opdracht om God lief te hebben boven alles. Die liefde vindt op aarde zijn uitdrukking in de liefde voor je naaste. Kijk die naaste eens aan als hij de nodige zorg niet krijgt, als zij zonder docent moet leren, als zij de energierekening niet meer kunnen betalen, als hij de gastvrijheid niet ontvangt in het land waar hij is heen gevlucht, als zij nog 12 jaar moet wachten op een woning die er dan waarschijnlijk ook niet zal zijn omdat de stikstof gebruikt moest worden voor de vleesproductie en het bouwen van auto’s. Kijk die naaste eens aan en vraag: Mag ik jouw rekening betalen? read more

The Great Reset (2)

Het is heel logisch dat we de komende jaren anders tegen werk, bezit en welzijn aan gaan kijken. Dat wordt niet uitgevonden en/of gepland door een aantal mysterieuze machten die wereldheerschappij nastreven. Zoals de economie, de samenleving, de visie op werk en scholing nu in elkaar steken zijn gewoon niet vol te houden. De kloof tussen arm en rijk wordt steeds breder en dieper. Het lukt ons niet om de aarde en het milieu te redden. Steeds meer mensen raken in (burnout)-problemen en al op heel jonge leeftijd hebben mensen een psycholoog nodig om het leven aan te kunnen. Er is dus sprake van ingrijpende veranderingen in de samenleving met de daarbij horende migratiestromen en herverdeling van aarde en bezit. Ons hele systeem van geld, werk en bezit moet en zal veranderen. read more

Zwarte Piet

Toon Hermans zei ooit in een sketch, dat hij Sinterklaas een vervelende, nare man vond. Hij had daar ook voldoende reden voor. Hij groeide op in een arm gezin en de kinderen in dat arme gezin kregen niets of in ieder geval veel minder dan de kinderen uit rijke gezinnen. Je kunt je de confrontatie op de lagere school van die tijd voorstellen. Sinterklaas is voor Toon dus een nare man. En terecht. Sinterklaas is een commercieel belangrijk fenomeen. Een andere reden voor zijn bestaan kan ik niet bedenken. Nu ja, op scholen is het natuurlijk leuk om met pepernoten te gooien en de kinderen creatief bezig te laten zijn, maar verder is het commercie. Ik las echter dat diezelfde commercie zich steeds verder van Sinterklaas verwijdert vanwege de pietendiscussie. De retailers willen het risico niet lopen, dat ze tegenover hun klanten de verkeerde keuze maken tussen zwarte, roetveeg, blauwe of gewoon helemaal geen Pieten. Ze gaan liever inzetten op het kerstfeest als kadofestijn.

We noemen het een kinderfeest. We noemen het Hollandse folklore tot en met het gooien van eieren naar hen met wie je het niet eens bent (of gewoon omdat je het leuk vindt eieren te gooien) en het matten met de politie dat je ook kent van de uitwedstrijden van je eigen voetbalclub. He lijkt zo onderhand wel een godsdienstoorlog. En we hebben het over een verzinsel, dat al eeuwen aan kinderen wordt verteld. Wellicht zal er ooit een pedagogisch dreigen achter hebben gezeten (wie stout is de roe), maar aangezien corrigerende tikken niet meer mogen moeten we nu een andere weg voor onze machteloze gevoelens van binnen zoeken en kiezen de eieren. Een vraag is natuurlijk wel waar die machteloosheid vandaan komt. Is het de leegte van onze welvaartsstaat? Is het de verveling die over ons komt als we het laatste level van onze videogame hebben gespeeld? We noemen het een kinderfeest …. Laat Toon het maar niet horen.

Ondertussen plakt de commercie op het kerstfeest een kerstman. Ooit overgewaaid uit Europa is hij in de VS een combinatie van Father Christmas en Sinterklaas en pas goed op de commerciële kaart gezet door Coca-Cola. Zijn hulpjes zijn elfjes. Gelukkig zijn die pure fantasie, dus wie kan zich dan gediscrimineerd voelen? En wij importeren de fantasiefiguur weer terug naar Europa. Hij herinnert ons in ieder geval niet aan ons slavernijverleden, dus dat is dan weer meegenomen. Toch zou Toon niet echt blij zijn worden van deze figuur, want het onrechtvaardige in kadotoewijzing gaat nog steeds door. Maar dat komt door de wereld, die wij met zijn allen hebben gebouwd. Binnenkort gaan de armen demonstreren tegen de kerstman en zullen de folkloristisch aangelegde landgenoten (van welke etnische komaf dan ook) hen bekogelen met eieren.

Wat te doen? Als we nu eens kerst laten zijn wat het is? Gewoon een herdenken en vieren van de geboorte van Jezus Christus, die de armste onder de armen werd, de rijken vertelde dat ze ver van het Koninkrijk van zijn Vader zaten en ons allen opriep tot naastenliefde en liefde tot God. Zou dat helpen? Dan delen we alles samen in Jezus’ naam. Of zouden we dan toch weer de neiging gaan krijgen om te protesteren en in plaats van met eieren te gooien gaan dreigen met hamers en spijkers?

Dividendbelasting en Jezus

De dividendbelasting is van de baan. Het geld wordt besteed ter verbetering van het vestigingsklimaat MKB). Bedrijven zullen er van profiteren en, zo is de gedachtegang, als de bedrijven profiteren is dat goed voor de werkgelegenheid, de economie en de burgers. Dat is heel goed mogelijk. Ik ben niet de expert, die met precisie kan bepalen waar het belastinggeld aan moet worden besteed. Er zijn andere politici en organisaties, die vinden dat het geld naar de gezondheidszorg moet (een nijpend probleemgebied, want ziekenhuizen sluiten afdelingen) of het onderwijs (nog zo één waar de werkgelegenheid omgekeerd evenredig is aan het personeelsaanbod). Maar een keuze tussen de gebieden moet je van mij niet verwachten.

Wat mij wel opvalt is dat het woord van Jezus opnieuw waar wordt. Hij vertelde ooit een gelijkenis (Lukas 16) over de handelingen van een rentmeester. Een rentmeester is de bedrijfsleider op het landgoed van een rijke heer. Hij gaat over alles: Opstallen, landerijen en de financiën. Deze rentmeester gooit het geld van de heer over de balk. We lezen dat hij dat doet om de schuldenaars van hun heer door malversatie van de boekhouding van hun schuld af te helpen. Daar zullen de schuldenaars niets op tegen hebben. Goed, het is naar recht van het geld en de wereld onrechtvaardig, maar als je in deze wereld met een schuld van een € 50.000 uit je huis wordt gezet omdat je van de bijstand jouw huur niet meer kunt betalen is het gewoon heel prettig als de penningmeester van de woningbouwvereniging je op het kantoor roept en voor jouw ogen de schuld uit de boeken gumt. Je snapt het niet. Het zal wel goed zijn. Je bent in ieder geval heel blij.

Onrechtvaardig (financieel) is het wel. En wij denken dat de heer dat wel zal vinden. Maar niets ie minder waar. De heer vindt de actie van de rentmeester uitstekend! Prijzenswaardig! Maar, denk je dan, dan is er toch niets aan de hand? Waarom zegt die heer dan tegen de rentmeester dat hij geen rentmeester kan blijven? Kijk, dat zegt hij omdat hij weet wie de klagers zijn. De heer klaagt niet. De rentmeester klaagt niet. De schuldenaars klagen niet. Wat is dan het probleem? Het probleem zijn zij, die niet genoemd worden. De mensen, die menen recht te hebben op de rijkdom van de heer. De erfgenamen, de vriendjes, de mensen, die azen op zijn miljoenen en geen oog hebben voor de noden van schuldenaars. “Hun schuld is toch hun eigen schuld”, zeggen zij die een gemoedelijk leventje hebben. Dan moeten ze het zelf maar uitzoeken en niet teren op de pot van de heer. De klagers zijn de mensen, die graag delen in de poen. “The Old Boys network” van de gegoede middenklasse en daarboven.

“Het is ONS geld”, hoor ik in het dividenddebat mensen roepen. Het zijn de belastingbetalers, die het moeten opbrengen en die zien niets van de welvaart. 1,5 % koopkrachtwinst is een zeepbel, want het leven wordt procenten duurder. Het is ONS geld! Nu weet ik niet of die € 1.900.000.000 naar het bedrijfsleven moet. En het heeft ook de schijn, dat premier Rutte en de VVD het eind van de gelijkenis willen waarmaken. “Als wij ze nu spekken, krijgen we straks een plekje aan hun tafel.” (Een wat aparte variatie van Lukas 16:9). Maar ik zelf geloof niet dat dat zo is. Er staat immers dat dat alleen maar geldt als de god van het geld (Mammon) je in de steek laat (dat is: Als je sterft). Wat ik wel denk is dat de mensen, die klagen over de besteding van de miljarden ook de mensen zijn, die menen dat ze zelf tekort komen. En hoe sterker die roep wordt hoe minder een regering kan doen. Partij in de regering zijn levert meestal een verkiezingsverlies op, omdat de mensen vinden dat ze niet genoeg van de koek hebben gekregen. Dat is wat de heer in de gelijkenis ook zegt: Je kunt geen rentmeester meer zijn. De mensen vertrouwen je het geld niet meer toe waarvan zij denken dat zij er recht op hebben. Het woord van Jezus wordt dus opnieuw waar: Je kunt geen rentmeester meer zijn. Het zou me ook verbazen als er een kabinet Rutte-IV komt.

En Jezus? Hij deelde uit, al Gods rijkdom van genade, liefde, medemenselijkheid, samen delen en wat al niet meer. Dat kon Hij nooit volhouden en ze hebben hem er om vermoord. “Ze”? Kijk naar de politieke realiteit en zie, dat wij nog steeds met zijn allen de mens vermoorden, die uitdeelt waar wij recht op menen te hebben. De dood zit niet in de moord op de uitdeler. De dood zit in de moordenaar, die verder leeft met “zijn” geld totdat die hem ontvalt en er geen eeuwige tenten meer zijn.

De bergrede (2) – landzout

“Jullie zijn landzout.” Jezus spreekt de mensen aan die Hij net aanwees als rouwenden, verliezers, vredezoekers, zieken, Godzoekers en vriendelijken. Zij zijn achter hem aan de berg op gegaan en ergens tussen hemel en aarde luisteren ze naar de stem, die ene stem. “Jullie zijn landzout.” De omstanders wisten best wat landzout was. Wij hebben even wat uitleg nodig. IN de tijd van Jezus was het zout geheel uit de natuur gewonnen, meestal uit de DodeZee. Het was geen zuiver keukenzout, zoals wij dat kennen, maar een mengelingen van mineralen waar soms meer, soms minde NaCL (keukenzout) tussen zat. Soms zat er zo weinig zout in, dat ze de restanten van het zout gebruikten om zand- en modderpaden te verharden. Het zout (of wat er dan voor door ging) gooiden men op natte en modderige plaatsen. Het zout trok het vocht uit het zand en de modder en verstevigde zo het pad.

“Jullie zijn landzout.” Zo gehoord klinkt dat woord niet vriendelijk. En Jezus lijkt het er ook nog eens in te wrijven. Als het zout zijn kracht verliest dient het nergens anders meer toe dan om buiten gegooid te worden en door mensen vertrapt. Echt onprettig om dit etiket opgeplakt te krijgen. Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat Jezus wel de spijker op zijn kop sloeg. Hoe vaak voelden zij zich niet zo. Krachteloos geworden tegenover de gang en de machten van de tijd werden zij afgedankt en liep men over hen heen. Wat kun je doen als vermoeid en belast mens? Wat kun je inbrengen als je in rouw bent, vervolgd en geslagen? Wat kun je doen als je vrede zoekt? Goed, de woorden klinken niet vleiend, maar ze zijn daarom niet minder raak. Landzout! Hooguit zou je nog kunnen denken, dat je er dan toch nog toe dient om het pad van de mensen te verharden. Maar dat klinkt erg schraal. Het is in ieder geval iets dat ze ergens tussen hemel en aarde worden herkend als wie ze zijn. Er is iemand die hen aankijkt.

“Jullie zijn het licht van de maatschappij.” Wat Jezus daarmee bedoelt wordt duidelijk in het vervolg. Hij zegt dat een stad op een berg niet verborgen kan blijven. Dat is juist. Overdag zie je hem al van verre liggen en in de avond en nacht draagt het licht in de huiskamers mijlenver. Al zou de samenleving zich willen verbergen, het kan niet zoals een stad op een berg dat niet kan. Maar dan is het licht eigenlijk best irritant. Je kunt niet zonder, want je stoot je aan elke steen. Je kunt ook niet met, want je bent van verre herkenbaar. “Jullie zijn het licht van de maatschappij.” Het licht waar je niet zonder kunt en waar je niet met kunt. Het licht dat de maatschappij laat zien hoe de zaken werkelijk zitten. Hoe het echt in elkaar zit. Het licht dat de maatschappij laat zien, dat men zich niet kan verbergen.

Maar hoe zijn die rouwenden, zieken, vredezoekers, onrechtvaardig behandelden en andere verschoppelingen dan het licht van de samenleving? Dat lijkt me niet zo moeilijk. Heb je wel eens met jezelf geen raad geweten als iemand probeerde aan je uit te leggen hoe onrechtvaardig hij behandeld is of hoe erg het is om vergeten te worden in de rouw om een geliefde? Je voelt je ongemakkelijk, wellicht door de machteloosheid. Je kunt er niets aan doen en weet dat de maatschappij geen tijd heeft voor zulke mensen. Deze mensen raken je precies waar je niet geraakt wil worden. De armen van de wereld, de dronkelappen, de hoeren en de faillieten. Ze raken je waar je niet geraakt wil worden. Zie je dat ze zijn als het licht? Je kunt niet met ze, maar ook niet zonder ze. Heel irritant.

“Gelukkig ben je pas echt”, zo klinkt de stem weer, “als je zo’n licht van de maatschappij bent. Laat zo jouw licht schijnen onder de mensen, zodat de mensen hun hemelse Vader leren kennen …..

Stilte

(Wordt vervolgd)