Mag ik jouw energierekening betalen?

Dit bericht is 3234 keer gelezen!

De kern van het evangelie wordt door Jezus uitgedrukt in de opdracht om God lief te hebben boven alles. Die liefde vindt op aarde zijn uitdrukking in de liefde voor je naaste. Kijk die naaste eens aan als hij de nodige zorg niet krijgt, als zij zonder docent moet leren, als zij de energierekening niet meer kunnen betalen, als hij de gastvrijheid niet ontvangt in het land waar hij is heen gevlucht, als zij nog 12 jaar moet wachten op een woning die er dan waarschijnlijk ook niet zal zijn omdat de stikstof gebruikt moest worden voor de vleesproductie en het bouwen van auto’s. Kijk die naaste eens aan en vraag: Mag ik jouw rekening betalen?

Een beetje scherpe lezer hoort op de achtergrond de theologie van het plaatsvervangend lijden en sterven van Jezus Christus en vermoedt de rest van mijn betoog waarschijnlijk al. Toch ga ik je verrassen. Allereerst door te stellen dat de wereldwijde klimaat-, inkomens-, energie-, kennis-, arbeids-, huizen- en machtscrises waar we ons nu in bevinden maar één oorzaak hebben. Die oorzaak is de halve waarheid van Genesis 3 vers 4 en 5. Daar staat: “⁴ Toen zei de slang tegen de vrouw: U zult zeker niet sterven. ⁵ Maar God weet dat, op de dag dat u daarvan eet, uw ogen geopend zullen worden en dat u als God zult zijn, goed en kwaad kennend.” De keus van de mens was toen en is nu de aantrekkelijke belijdenis dat er geen god is dan de mens, dan ik alleen. Ver voordat de westerse wereld zich door Reformatie, Verlichting, Industrialisatie en Kapitalisme heen van God verwijderde vertelde God al wat het probleem van de mensenwereld was. Hij legde dat geheim in de bek van de slang en liet het optekenen in Genesis 3. Wij hoorden het, maar begrepen het niet omdat we onze verlangens volgden. Nu zijn we als God geworden want we kennen goed en kwaad. De ellende is alleen dat wij, anders dan God, goed en kwaad niet uit elkaar kunnen houden. We denken dat “melk goed voor elk” is terwijl er geen ander levend wezen op aarde nog melk drinkt als de maag vast voedsel kan verteren. Maar ja, ijsjes zijn lekker, dus melk moet. En omdat melk moet is vlees bespottelijk goedkoop en zijn koeien “producten” geworden. Gedreven door dat slopende verlangen zijn wij het zicht op goed en kwaad helemaal kwijt geraakt en willen wij geen cent meer betalen voor onze BBQ.

En dat kost de mensheid de kop. (“Nou ja”, denkt nu een bijbelvaste lezer, “je zult de hiel bedoelen”. Daar kom ik straks op terug.) Het kost de mensheid de kop. Het principe van Genesis 3 zit zo in ons systeem gebakken dat je bijna gaat denken dat het genetisch bepaald is. Ons “ik” en ons zelfbeschikkingsrecht zijn zo fundamenteel geworden dat we ons niet meer kunnen voorstellen dat ze niet zouden bestaan en de maat van alle dingen zouden zijn. Ook als we heel orthodoxe dingen roepen over de wil van God en de bijbelse regels en lijnen ontkomen we niet aan het primaat dat we geven aan het “ik” en het zelfbeschikkingsrecht. Zelfs als ons leven vol zit met statements over God en Jezus en de noodzaak van veel dingen in hun Naam staat het “ik” en het recht om de bijbel te lezen zoals “ik” het (vaak samen met hen die op mijn manier lezen) wil voorop.

Nu is de mens bij uitstek een sociaal wezen. Je zou het niet denken als je de massabewegingen in oorlogen en populisme ziet, maar het is wel zo. Komt puntje bij paaltje dan komen mensen voor elkaar op en delen wat er is. Dat hoeft je ook niet te verbazen, want ook dat staat al in de eerste woorden van de bijbel. Ik citeer Genesis 1 vers 26: “En God zei: Laten Wij mensen maken naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis.” Daar laat God optekenen dat de mens twee dingen is: 1. Beeld van God en 2. meervoud. De mens is dus in aanleg niet enkelvoudig, geen “ik”, maar “wij”. Jij en ik dus. Jouw energierekening is mijn energierekening. Jouw vlucht is mijn vlucht en jouw woningloosheid is mijn woningloosheid. Jouw kind dat buiten het aanmeldcentrum de nacht doorbrengt is mijn kind dat daar op de grond ligt net zo goed als het zoeken van welvaart door een veiligelander mijn zoeken naar welvaart is.

Het is de pijnlijke werkelijkheid waar we als mens in terecht zijn gekomen omdat we niet hebben gehoord wat er werd gezegd toen God de slang in de mond legde dat we als God zouden zijn. We hebben het als een zelfverwerkelijking opgevat, een recht om te zijn, een op te eisen status. We hoorden slechts de halve waarheid. Natuurlijk wilde God dat we als God zouden zijn, anders zou Hij ons nooit naar Zijn beeld hebben gemaakt. Maar God wilde ook dat we het kwaad niet zouden kennen zoals Hij dat kent. Daarom waarschuwde Hij voor de appel aan de boom. Maar wij hoorden en horen slechts de eerste helft. Waarschijnlijk omdat ons dat op dit moment het beste uitkomt.

En nu roven de veiligelanders (slechts 3% van de asielzoekers) “onze” rijkdom. Daarin doen ze precies hetzelfde als wij toen we onze grachtenpanden bouwden in de Gouden Eeuw en wat we nu doen door de kloof tussen arm en rijk steeds dieper te laten worden en ongelimiteerd auto-batterijen te bouwen van “hun” kobalt. De veiligelanders stelen onze mobieltjes die van hun kobalt zijn gemaakt, om het maar eens wat karikaturaal te zeggen. We krijgen over ons heen wat we zelf hebben opgeroepen en hoe minder Marokkanen je in het land hebt hoe minder zorgpersoneel, automonteurs, OV-bestuurders, fastfoodwerknemers en horeca- en pretparkschoonhouders er zijn.

En God? Nee, ik bedoel niet mezelf, maar die God die ons origineel was.

Die God heeft al sinds Genesis gezegd hoe het eigenlijk zit. We begrepen het niet en begrijpen het nog steeds niet. God biedt ons aan de rekening te betalen. Dat wordt natuurlijk erg lastig voor je als je volhoudt dat God niet bestaat. Maar daar kan ik nog wel inkomen. Naar onze wetenschappelijke normen “bestaat” God ook niet. En dus is het best lastig om God lief te hebben boven alles als vaccin tegen een stervende aarde. Maar luister dan naar het tweede woord van Jezus. Als het eerste niet goed lukt (God liefhebben) doe dan het tweede dat daaraan gelijk is: Heb je naaste lief, want die is als jij. Jouw medemens heeft net als jij liefde nodig. Jouw naaste wil ook graag een warm huis, onderwijs voor de kinderen, geen stikstofdepositie, werkend OV en voldoende medische zorg. Stel je naaste de vraag eens die Jezus ons allemaal stelt: Mag ik jouw rekening betalen? Mag ik jouw energie betalen? Jouw stikstofdepositie? Jouw onderwijs? Het eerste effect zal waarschijnlijk zijn dat je meer gaat fietsen.

Die vraag gaat echt pijn doen als je de veiligelander vraagt of je zijn mobieltje mag betalen. Laten we eerlijk zijn, het was ook eerst zijn kobalt. Ik heb het vermoeden dat je dan iets van de pijn voelt die God voelde toen Hij in Genesis 3 vers 2 vroeg: Mens, waar ben je nu?

Maar juist vanwege die pijn gaf God de belofte dat het je niet de kop zou kosten. Het kwaad (wat het dan ook precies is) zal verdwijnen door de liefde van God voor mensen als jij en jouw naaste. Natuurlijk raak je beschadigd, het is jouw en mijn keuze. Maar het zal je niet de kop kosten omdat God uiteindelijk jouw rekening wil betalen. Wees daarin Zijn beeld.