Samenleving

De post-individualistische kerk (11)

Had ik maar …..

In mijn vorige blog (nummer 10) zit volgens mij een cruciaal kantelpunt voor de individualistische mens. Let wel: Wij vormen een hyper-individualistische maatschappij. Het zelf bepalen, zelf doen, zelf geloven en zelf verantwoordelijk zijn de pijlers geworden van onze samenleving. En dat hyper-individualisme heeft de traditionele kerk als collectivistische onderneming van binnen uit uitgehold en zal ook grote nieuwe kerkbewegingen limiteren in tijd en grootte. Sterker nog, het individualisme leidt er al toe dat nieuwe bewegingen zelf al zeggen dat ze tijdelijk en beperkt zijn, dus niet de intentie willen hebben een blijvende gemeenschap te bouwen. Zij bouwen zelf het risico al in. Maar er zal altijd een kerk zijn. Hoe ziet die er na de hyper-individualistische periode dan uit? In mijn vorige blog zit een (misschien wel hét) kantelpunt van vraag naar antwoord. read more

De post-individualistische kerk (10)

Heb je naaste lief, want hij is als jij.

Dat zijn de woorden die Jezus geeft als je Hem vraagt naar de zin van het leven. Deze woorden geven de intentie van God weer. Zo eenvoudig als ze klinken, zo intens moet hun lading zijn. Als alles wordt samengevat in deze woorden dan moet er een universum achter schuil gaan en in verpakt zitten. We struikelen nu echter over de eerste drempel en dat is de vraag of ik naar mijn naaste wil.

Stom hè? Ben je met deze paar woorden volgens de bijbel bij de kern, de zin van het universum, kan het zomaar onoverbrugbaar moeilijk zijn om naar je naaste te stappen. En ik geloof niet dat ik daar dramatisch over doe. Jaren heb ik gedacht dat ik een veel te somber mensbeeld had en dat heel veel mensen veel positiever in het leven staan dan ik dacht. Maar mijn mensbeeld is niet de reden waarom ik vermoed dat de drempel naar de naaste enorm hoog kan zijn. Het komt door een zinnetje in de bijbel. De opdracht om de naaste lief te hebben komt als zodanig niet vaak voor in de bijbel. Negen keer om precies te zijn. En van die negen keer zegt Jezus het strikt genomen maar vier keer. Wat dat betreft zou je niet denken dat het woord zo cruciaal is voor de zingeving van ons leven. Van die vier keer is er één waarbij hij het woord citeert, één waarbij hij het als antwoord geeft en zijn er twee keer waarin hij het als opdracht geeft. Maar bij die twee keer ontvluchten de aangesprokenen het woord. Eén keer door het niet uit te voeren (de rijke jongeman in Mat. 19) en één keer door zich te rechtvaardigen (de wetgeleerde in Lukas 10). En vooral die laatste houdt mij nu bezig. read more

De post-indidvualistische kerk (9)

Piketpaaltje 1

Het is tijd om even een piketpaaltje te slaan. We zijn inmiddels beland bij blogje 9 en het is lijkt mij goed om vast te stellen wat we hebben bereikt. Daarmee wil ik niet zeggen dat het gevondene verder buiten discussie staat, maar wel dat als je op deze dingen wilt terug komen je zult moeten lezen wat er in de vorige blogjes staat. Wat hebben gezien?

1. Ik ben. Dat geldt voor ieder mens.
2. Ik heb liefde nodig. Ook dat geldt voor ieder mens.
3. De kern van de bijbel als het gaat om de zin van het leven is: Je zult jouw naaste liefhebben, want hij is als jij.
4. Liefde voor de naaste is een opdracht aan mij. Misschien is opdracht nog niet eens het goede woord. Misschien moet je spreken van zingeving en redding. Maar daar komen we nog op terug.
5. Mijn liefde tot mijn naaste is geen recht van mijn naaste en dus niet mijn plicht op basis van andermans recht.
6. Bij wijze van piketpaal kun je stellen dat de bijbel het de zin van mijn bestaan noemt dat ik mijn naaste liefheb. Die zin past uitstekend in een individualistische samenleving, want hij gaat over de zin van mijn bestaan en legt meteen een relatie met mijn naaste. read more

De post-individualistische kerk (8)

Nog een keer “recht”

In de vorige blog probeerde ik de grens tussen individualisme en egoïsme aan te geven en die grens ga ik nu met dik zwart duidelijker maken. In de vorige blog suggereerde ik dat als je voor iets dat je wilt jezelf moet rechtvaardigen door te zeggen dat “je er toch recht op hebt” of “dat je het waard bent” je de grens van individualisme naar egoïsme bent gepasseerd. Een voorbeeld: Als ik op de motor stap voor een plezierrit zal niemand me daarop bekritiseren. En toch knagen de milieuvervuiling, de wereld van mijn kleinkinderen, de besteding van mijn geld, de eenzaamheid van mijn vrouw en wellicht nog veel meer dingen aan mijn geweten. Velen zullen zeggen: Doe niet zo moeilijk, geniet van jouw vakantie. Maar dat zeggen ze misschien omdat ze zelf heel vaak, net als ik, eerder kiezen voor het gemak en het plezier dan voor wat verantwoord is en wellicht meer inspanning kost. En daar voel je de grens. Als je op die grens jezelf rechtvaardigt door woorden als “ik heb er recht op” dan weet je dat er iets niet klopt. read more

De post-individualistische kerk (7)

Recht = Plicht ?

Er zit een graatje dwars dat weg moet voordat we verder kunnen. Het individualisme leert dat het individu boven de gemeenschap staat. Anders gezegd: de gemeenschap is er voor het individu en niet andersom. Het individu heeft rechten en die rechten zijn voor de gemeenschap plichten. Dat deze filosofie (want dat is het) in het leven van mensen geleid heeft tot een onbeheerst consumentisme en egoïsme mag je het individualisme niet aanrekenen. Consumentisme en egoïsme zijn een keus van het individu. Het individu dat daarvoor kiest wordt vaak geleid door begeerte, verlangen en hebzucht. Hier gaat het niet meer om rechten van het individu, ook al zeggen de reclames dat je het waard bent en er recht op hebt. Er is een duidelijke grens tussen individualisme en egoïsme. Als je iets gaat doen en jezelf moet overtuigen dat je er toch recht op hebt of het ook wel een keer mag, dan weet je dat je de grens tussen individualisme en egoïsme / consumentisme bent overgegaan en dat de wereld van jouw te ondernemen actie niet beter wordt. “Ik mag toch ook wel een keer aan een tropisch strand liggen.” Dan weet je dat jouw actie niet individualistisch, maar egoïstisch is. Begrijp me goed: Ik ben geen zedenmeester en ik kan je niet tegenhouden. Ik kan mezelf vaak niet tegenhouden, dus hoe zou ik het jou kunnen? Waar het mij om gaat is dat we helder zijn in onze keuzes. Het gaat mij in deze serie om individualisme en daarbij waak ik voor begrippen als egoïsme en consumentisme. read more

Bezeten varkens zijn het!

Zo! Ik kom even binnen. Geen idee wat je denkt bij deze titel, maar ik vind hem wel passen bij een gedachte die mij de laatste tijd bezig houdt. Er is in christelijk Nederland het één en ander te doen rond een nieuwe tsunami van welvaart-evangelicals. Zo’n stroom begint vaak in de VS en eens in de zoveel tijd passeert een vloed ook ons land. Predikers die simpelweg gezegd preken dat “God nooit nee zegt op een gebed” en dat “God niets liever wil dan dat jij een gezond en welvarend leven hebt op aarde”. Ik zal maar met de deur in huis vallen: De leer van deze predikers maakt de mens tot hoogste gezag en wil. De mens wordt boven God gesteld, want God zegt nooit nee op het gebed. Uiteraard wordt er gezegd dat je wel moet bidden wat God wil. Maar wat God wil is duidelijk: Een welvarend en gezond leven voor ieder mens. Dus: Roept u maar en het komt jouw kant op. En er zijn uiteraard een aantal bijbelteksten die deze leer lijken te ondersteunen en een heleboel zegeningen die als bewijs kunnen worden aangedragen. Ik zal het nu niet hebben over het tegendeel. Maar wel over de varkens. read more

Mag ik jouw energierekening betalen?

De kern van het evangelie wordt door Jezus uitgedrukt in de opdracht om God lief te hebben boven alles. Die liefde vindt op aarde zijn uitdrukking in de liefde voor je naaste. Kijk die naaste eens aan als hij de nodige zorg niet krijgt, als zij zonder docent moet leren, als zij de energierekening niet meer kunnen betalen, als hij de gastvrijheid niet ontvangt in het land waar hij is heen gevlucht, als zij nog 12 jaar moet wachten op een woning die er dan waarschijnlijk ook niet zal zijn omdat de stikstof gebruikt moest worden voor de vleesproductie en het bouwen van auto’s. Kijk die naaste eens aan en vraag: Mag ik jouw rekening betalen? read more

Zij smeden hun ploegscharen om tot zwaarden

Als ik een politieagent zou zijn en een 6R 185 op me af zou zien komen zou ik ook een stapje opzij gaan. De piloot van dat gevaarte kan mij namelijk niet eens zien vanaf zijn zitplaats als ik voor zijn trekker zou standhouden. Als ik moest kiezen tussen vanavond thuis komen of het huis van de minister beschermen …..

Een deel van de boeren hebben hun trekkers omgesmeed tot wapens. Niet om Russische tanks mee te slepen naar huis zoals in Oekraïne, maar om tot de grens van crimineel gedrag te kunnen doordringen. De stap over die grens is gemakkelijk te maken. Het enige doel dat deze agrariërs namelijk dienen en bereiken is het kwijtraken van hun eigen adrenaline. Maar als er teveel adrenaline is let niemand meer op de grens van het toelaatbare. De adrenaline moet er uit en als dat betekent dat we in stikstofwaanzin elkaar opjutten tot achter de voordeur van de minister dan moet dat maar. Geen lieve ziel die daartegen stand houdt. read more

Wat een stilte! (3)

Als in de stilte een geluid klinkt trekt het geluid door je hele lichaam. Geritsel in de hoek, een deurbel, een app-ping, een gedachte of een harde klap. Afhankelijk van de toon en klank van het geluid schrik je je een hoedje, word je bang of word je nieuwsgierig. Afgesloten van het lawaai van de buitenwereld, zit ik achter een geluiddichte deur in de stilte met alef (zie vorige blog). En Jezus zet er als begin van het Onze Vader een a bij, een klank. Dat geeft de alef geluid. Zonder klinker heeft de alef geen klank. Zonder klinker klinkt hij niet zal ik maar zeggen. Zonder klinker is hij het absolute zijn, maar ook “alleen maar” zijn. Groots, onomvatbaar, imponerend, maar tegelijk onleefbaar ruim en onzichtbaar klein. Met een klinker wordt hij hoorbaar en uitspreekbaar, benoembaar. Met een klinker kan ik hem noemen. Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat hij met een klinker ook meteen beperkt wordt. Want waarom zou je er een a bij zetten en geen e of u? Wij Nederlanders zouden zeggen dat de a de eerste letter is van het alfabet dus dat we daar moeten beginnen. Maar dat geldt niet voor het Hebreeuws waarin Jezus onze stilte binnen komt. Daar is a gewoon één van de klanken. read more

Wat een stilte! (2)

Stilte heeft veel gezichten en veel inhouden. Ik weet het. Stilte kan een bron van leven, genezing en herstel zijn. Stilte kan ook verstikkend en doods zijn als je alleen overblijft. Stilte kan deprimeren, tot wanhoop brengen. Als je roept lijkt iedere klank te worden geabsorbeerd door geluidzuigende wanden. En niemand luistert. Was je maar dood. En dat terwijl je juist wilde leven. En als je wat zegt worden de woorden in je vermenigvuldigd omdat je de enige bent die ze hoort en kan verwerken. En dus ga je je mond houden om je eigen hart niet te vermoeien. Zolang dat als er nu iemand zou komen je geen woorden meer zou weten om je hart in uit te spreken. read more